Akran Zorbalığı ve Öğretmenlerin Suçu Bildirme Yükümlülüğü

Popüler Etiketler

Akran Zorbalığı ve Öğretmenlerin Suçu Bildirme Yükümlülüğü

Akran Zorbalığı ve Öğretmenlerin Suçu Bildirme Yükümlülüğü

1.Akran Zorbalığında en fazla karşılaşılan Suç Niteliğindeki Türler

Tehdit (TCK md.106): Başkasını, kendisinin veya yakınının canına, beden bütünlüğüne ya da cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı yapılacağını bildirmek tehdit suçudur. TCK 106’ya göre “bir başkasını… vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı gerçekleştireceğinden bahisle tehdit eden” kişi 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası alır. Örneğin bir öğrenci diğerine “seni öldürürüm” derse bu madde kapsamındadır.

Hakaret (TCK md.125): Bir kişinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte sövme veya yakıştırma yapmak hakarettir. TCK 125/1’e göre “Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte… olgu isnat eden veya sövmek suretiyle saldıran” kişi 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılır. Öğrencilerin birbirini aşağıladığı sözler bu kapsamda değerlendirilebilir.
Cinsel Saldırı/Taciz (TCK md.102): Cinsel davranışlarla başkasının vücut dokunulmazlığına yönelen saldırı cinsel saldırıdır. TCK 102/1’e göre “cinsel davranışlarla bir kimsenin vücut dokunulmazlığını ihlâl eden kişi” mağdurun şikâyetiyle 5–10 yıl hapisle cezalandırılır. Sarkıntılık düzeyindeki davranışlar ise 2–5 yıl hapis cezasına tabidir. Bu, cinsel taciz başta olmak üzere zorbalık kapsamındaki cinsel saldırı vakalarını içerir.
Kasten Yaralama (Darp) (TCK md.86): Kasıtlı olarak başkasına fiziksel zarar veren her fiil yaralama suçudur. TCK 86/1’e göre “kasten başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının bozulmasına neden olan kişi” 1–3 yıl hapisle cezalandırılır. Okuldaki fiziksel saldırı (darp) olayları bu madde kapsamına girer.

2.Öğretmenlerin Suçu Bildirme Yükümlülüğü (TCK md.278-280)

TCK 278 (Genel Bildirim Yükümlülüğü): Herkese ait bir suçun işlendiğini öğrenen kişi, derhal yetkili makamlara bildirmekle yükümlüdür. İşlenmekte olan bir suçu bildirmeyen herkes TCK 278/1 uyarınca “bir yıla kadar hapis” veya adli para cezası ile cezalandırılır. Bir öğretmen, öğrenciler arası ciddi bir saldırı veya hırsızlık olayı görürse bu madde kapsamında suç duyurusunda bulunmalıdır.
TCK 279 (Kamu Görevlisi Yükümlülüğü): Öğretmenler kamu görevlisidir. Görevleriyle bağlantılı olarak bir suçu öğrendiklerinde derhal bildirmek zorundadırlar. TCK 279/1’e göre “kamu adına soruşturma ve kovuşturmayı gerektiren suçun işlendiğini göreviyle bağlantılı olarak öğrenip bildirimde bulunmayı ihmal eden kamu görevlisi” 6 aydan 2 yıla kadar hapisle cezalandırılır. Örneğin bir öğretmen, öğrencisinin zorbalık sonucu yaralandığını öğrendiğinde yetkili mercilere bildirmelidir; aksi takdirde TCK 279 devreye girer. Öğretmen kamu görevlisi sayıldığı için bu madde bizzat öğretmene yöneliktir.
TCK 280 (Sağlık Mensupları): TCK 280, suç bildirim yükümlülüğünü sağlık çalışanlarına özel ağırlaştırılmış bir hâl olarak düzenler. Öğretmenler için doğrudan uygulama alanı yoktur; ancak örneğin okul sağlık personeli hastalık veya yaralanma sonucu bildirimde bulunmalıdır. Özünde, öğretmenler için esas yükümlülük 278 ve 279’a dayanır.

3.Öğretmenlik Mesleği Kanunu (2024) ve Öğrenci Güvenliği

Öğretmen Görevleri: 10/10/2024 tarihli Öğretmenlik Mesleği Kanunu’nun 5. maddesi uyarınca öğretmenler; öğrencilerin bedensel, zihinsel ve duygusal gelişimine katkı sağlamak, onların kişilik haklarına saygı göstermek ve olumsuz davranışlardan korunmaları için çaba göstermekle yükümlüdür. Özellikle (ç) bendine göre “öğrencilerin eğitim-öğretim ortamında her türlü olumsuz söz, tavır ve davranışlardan korunmaları için çaba gösterir”. Bu hüküm, öğretmenin akran zorbalığını önleme ve engelleme sorumluluğunu açıkça düzenler.
Güvenli Eğitim Ortamı: Aynı kanuna göre okul yöneticileri de eğitim-öğretim faaliyetlerinin sağlıklı, güvenli ve huzurlu bir ortamda yürütülmesi için gerekli tedbirleri almak zorundadır. Yani öğretmenler, okul idaresiyle işbirliği içinde öğrencilerin fiziksel ve ruhsal güvenliğinin sağlanmasına katkıda bulunmalıdırlar. Öğretmenin görev tanımı ve öğretmenlik meslek kanunu hükümleri, öğrenciyi koruma yükümlülüğünü açıkça vurgular.

4.Sonuç

Okullarda akran zorbalığına ilişkin fiiller, basit bir disiplin sorunu olarak görülmemeli; TCK’nın öngördüğü tehdit, hakaret, kasten yaralama, cinsel saldırı/taciz ve hırsızlık gibi suç tipleri kapsamında değerlendirilmelidir. Öğretmenler, yalnızca eğitimci kimlikleriyle değil, aynı zamanda kamu görevlisi sıfatıyla da öğrencilerin güvenliğini sağlamak ve suça konu olabilecek davranışları önlemekle yükümlüdürler.
Türk Ceza Kanunu’nun maddesi herkes için genel bildirim yükümlülüğü öngörürken, 279. madde kamu görevlilerine özel bir sorumluluk yüklemekte; öğretmenlerin öğrendikleri bir suçu bildirmemeleri hâlinde cezai yaptırımla karşılaşabileceklerini düzenlemektedir. Öğretmenlik Mesleği Kanunu da öğretmenlerin, öğrencilerin her türlü olumsuz söz ve davranıştan korunması için aktif çaba göstermelerini, güvenli eğitim ortamı sağlamalarını ve gerekli durumlarda ilgili mercilere başvurmalarını zorunlu kılmaktadır.
Dolayısıyla öğretmenlerin, öğrencilere yönelik suç teşkil eden akran zorbalığı vakalarını yetkili mercilere bildirmeleri yalnızca hukuki bir yükümlülük değil, aynı zamanda pedagojik ve etik bir sorumluluk olarak da karşımıza çıkmaktadır. Bu yükümlülüğün ihlali, öğretmeni hem cezai sorumluluk hem de disiplin sorumluluğu ile karşı karşıya bırakabilir. Öğretmenin zamanında ve doğru şekilde yapacağı bildirim, mağdur öğrencinin korunmasını sağlamakla birlikte okul ortamında adalet ve güven duygusunun pekişmesine de hizmet edecektir.