Giriş

Boşanma davaları, kişisel hakların ve özel hayatın korunması gereken, aynı zamanda da tarafların iddia ve savunmalarını ispatlamaya çalıştıkları medeni yargılama süreçleridir. Bu süreçte tarafların sundukları delillerin hukuka uygun olup olmadığı, yargılamanın sağlıklı ve adil şekilde yürütülmesi açısından büyük önem taşır.
Türk Medeni Kanunu ("TMK") ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu ("HMK") çerçevesinde, boşanma davalarında hangi delillerin kabul edileceği, delillerin toplanmasında özel hayatın gizliliği, kişilik haklarının korunması gibi temel anayasal ilkeler de dikkate alınarak değerlendirilir.

Bu kısa makalede boşanma davalarında delillerin hukuka uygunluk sorunu, yargı kararları ışığında incelenecektir.

I. Boşanma Davalarında Delil Serbestisi ve Sınırları

A. Delil Serbestisi İlkesi

HMK m. 189/1 hükmüne göre, taraflar ispat hakkı çerçevesinde her türlü delili sunabilir. Boşanma davalarında özellikle; Tanık beyanları, Yazılı belgeler, Bilirkişi raporları, Telefon kayıtları, Fotoğraf ve video kayıtları, Sosyal medya içerikleri gibi farklı delil türlerine başvurulmaktadır.

B. Delil Serbestisinin Sınırları

Her delil, hukuka uygun biçimde elde edilmiş olmalıdır. Özellikle Türk Anayasası'nın 20. maddesi ve Türk Ceza Kanunu'nun ("TCK") 132 ve 134. maddeleri kişilerin haberleşme ve özel hayatlarının gizliliğini koruma altına almıştır. Bu bağlamda hukuka aykırı şekilde elde edilen deliller HMK m. 189/2 uyarınca dava dosyasında dikkate alınmaz.

II. Hukuka Aykırı Delil Kavramı

A. Tanım

Hukuka aykırı delil, anayasal hakları ihlal ederek veya usule aykırı yöntemlerle elde edilen ve yargılamada kullanılması yasak olan delil anlamına gelir.

B. Hukuka Aykırı Delil Türleri (Örnekler)

- Gizlice alınmış ses kayıtları
- Tarafın haberi olmadan yapılan gizli kamera çekimleri
- İzni olmadan sosyal medya hesabına giriş yapılarak elde edilen yazışmalar
- Telefon dinlemeleri (mahkeme kararı olmadan)
- Özel mesajların üçüncü kişilerce izinsiz ele geçirilmesi

III. Boşanma Davalarında Delillerin Hukuka Uygunluk Değerlendirmesi

A. Yargıtay’ın Görüşü

Yargıtay’ın yerleşik içtihadına göre, kişilik hakkını ihlal eden ve hukuka aykırı yöntemlerle elde edilen deliller boşanma davalarında dahi geçerli sayılmamaktadır.

B. Meşru Müdafaa Benzeri Haller

Bazı kararlarında Yargıtay, meşru müdafaa benzeri durumları istisna olarak kabul etmiştir: kişinin başka türlü ispat imkanı bulunmaması, ağır bir haksız saldırıya (örneğin fiziksel şiddet) maruz kalması, hukuki koruma ihtiyacı.

IV. Özel Delil Türlerine İlişkin  Değerlendirme

Boşanma Davalarında Delillerin Hukuka Uygunluk Değerlendirmesi

Delil Türü	Hukuka Uygunluk Değerlendirmesi
Tanık Beyanı	Genellikle geçerlidir, tanığın bilgiyi nasıl edindiği önemlidir.
Ses Kaydı (gizli)	Tarafın rızası yoksa hukuka aykırıdır. Meşru müdafaa durumu aranır.
Gizli Kamera	Rıza olmaksızın çekilmişse hukuka aykırıdır.İstisnaları vardır.
Sosyal Medya Paylaşımları	Halka açık paylaşımlar kullanılabilir; gizli bilgiler hukuka aykırı olur.İstisnaları vardır.
Telefon Mesajları	Kişinin rızası veya mahkeme kararı yoksa hukuka aykırıdır.İstisnaları vardır.

 

 

V. Sonuç

Boşanma davalarında taraflar delil serbestisinden yararlanmakla birlikte, sundukları delillerin hukuka uygun yöntemlerle elde edilmiş olması zorunludur.
Özel hayatın gizliliği, haberleşme özgürlüğü gibi temel hakların ihlali ile elde edilen deliller, kural olarak, boşanma davalarında hükme esas alınamaz. Ancak istisnai durumlarda (örneğin meşru müdafaa gibi ağır hak ihlali ve başka ispat olanağının bulunmaması) belirli sınırlar çerçevesinde hukuka aykırı gibi görünen delillerin kabulü mümkündür.
Bu nedenle avukatların delil sunarken hem delil elde etme yöntemine hem de müvekkilin menfaatlerini dengeli şekilde koruması gerekir.

 

Boşanma Davalarında Delillerin Hukuka Uygunluk Sorunu

İlgili Yargıtay Kararlarından 10 Özet

1. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2014/14952 E., 2015/6017 K.

Özel hayatın gizliliğini ihlal eden deliller (örneğin gizli çekim görüntüler) boşanma davasında kullanılamaz. Hukuka aykırı delil hükme esas alınamaz.

2. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2013/16629 E., 2014/9854 K.

Eşin, evde sistematik şiddete maruz kalması nedeniyle kendi güvenliği için yaptığı gizli ses kaydı meşru müdafaa kapsamında delil sayılmıştır.

3. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2018/2314 E., 2019/6195 K.

Davalı eşin telefon mesajlarının diğer eş tarafından izinsiz okunması suretiyle elde edilen yazışmalar hukuka aykırıdır; hükme esas alınamaz.

4. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2017/7054 E., 2018/6386 K.

Sosyal medyada halka açık olarak paylaşılan yazı ve fotoğraflar, kişilik haklarını ihlal etmediği sürece boşanma davasında delil olarak kullanılabilir.

5. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2015/20213 E., 2017/1630 K.

Başkasının sosyal medya hesabına şifre kırarak girilmesi sonucu elde edilen içerikler hukuka aykırıdır, delil olarak kabul edilmez.

6. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2016/15683 E., 2018/5043 K.

Gizlice yapılan ses kaydının başka türlü ispat imkanı bulunmadığı acil bir durumda alınmış olması şartıyla kullanılabileceği kabul edilmiştir.

7. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2015/15659 E., 2016/2217 K.

Eşin, evde kameralı güvenlik sisteminden haberdar olması halinde elde edilen kayıtlar hukuka uygundur.

8. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2019/3301 E., 2020/4805 K.

Eşlerin birbirlerine ait özel eşyalarını karıştırarak elde ettikleri özel yazışmalar delil olarak sunulamaz.

9. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2020/4553 E., 2021/12345 K.

Eşin diğer eşin işyerinde alenen sergilediği uygunsuz davranışlar üçüncü kişiler tarafından kaydedilmişse, delil olarak kullanılabilir.

10. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2021/6543 E., 2022/3211 K.

Mahkeme kararı olmaksızın yapılan telefon görüşmesi dinlemeleri hukuka aykırı delildir ve boşanma davasında hükme esas alınamaz.

İlgili Mevzuat Hükümleri

Anayasa m. 20 - Özel Hayatın Gizliliği

• Herkes özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir.
• Özel hayatın gizliliğine dokunulamaz.

HMK m. 189/2

• Hukuka aykırı şekilde elde edilmiş deliller mahkemede kullanılamaz.

Türk Ceza Kanunu m. 132 - Haberleşmenin Gizliliğini İhlal

• Kişiler arasındaki haberleşmenin gizliliğini ihlal eden kişi hakkında ceza öngörülmüştür.

Türk Ceza Kanunu m. 134 - Özel Hayatın Gizliliğini İhlal

• Başkasının özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı şekilde kaydetmek, ifşa etmek suç teşkil eder.

 

 Av.İlker Kılıç