Makaleler

Boşanma Davasında Velayetin Kendisine Verilmesini İsteyen Taraf Ne Yapmalı? (Yargıtay Kararları Işığında)

1. Temel İlke: Çocuğun Üstün Yararı

Yargıtay’ın çok yerleşik içtihadına göre velayet konusunda en önemli kriter çocuğun üstün yararıdır.
➡ Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2017/1633 E., 2018/4882 K.:

"Velayet düzenlenirken çocuğun üstün yararı göz önünde tutulmalı, tarafların sosyal, ekonomik ve psikolojik durumları ile çocuğun yaşı ve ihtiyaçları birlikte değerlendirilmelidir."

Bu yüzden velayeti almak isteyen taraf, şunları mahkemeye iyi bir şekilde anlatıp kanıtlamalıdır:

• Çocuğun üstün yararı kendisiyle olmasını gerektiriyor,
• Kendisinin bakım, eğitim, sağlık, sevgi gibi tüm ihtiyaçları karşılayabileceği,
• Diğer tarafın koşullarının çocuğun yararına uygun olmadığı.

2. Velayeti İsteyen Tarafın Sunması Gereken Deliller

Yargıtay’a göre velayet talepleri soyut iddialarla değil, kanıtlarla desteklenmelidir.

➡️ Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2016/5176 E., 2017/4965 K.:

"Velayet düzenlemesi yapılırken anne ve babanın yaşam koşulları, çocuğun alışık olduğu çevre, eğitim durumu, yaşadığı ortam incelenmeli; gerektiğinde uzman bilirkişi raporu alınarak karar verilmelidir."

Bu nedenle:

• Sosyal inceleme raporu (SİR) talep edilmeli,
• Tanıklar gösterilmeli,
• Pedagog veya psikolog raporu alınması istenmeli,
• Gelir düzeyi ve konut durumu gibi belgeler sunulmalı,
• Çocuğun görüşünün alınması talep edilmelidir.

3. Çocuğun Yaşı ve İhtiyaçları Çok Önemli

Özellikle küçük yaşlardaki çocuklar için, Yargıtay birçok kararında anne bakımına ihtiyaç vurgusu yapmıştır.

➡️ Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2019/5901 E., 2020/3611 K.:

"Küçük yaşta olan çocukların anne bakım ve şefkatine daha fazla ihtiyaçları olduğu dikkate alınmalı, aksi durumlarda velayetin babaya verilmesi için çocuğun üstün yararını gerektiren ağır sebepler bulunmalıdır."

Ancak eğer anne ciddi şekilde:

• Çocuğa ilgisizse,
• Çocuğun gelişimine zarar veriyorsa,
• Psikolojik ya da sosyal sorunları varsa (alkol, madde bağımlılığı gibi), o zaman küçük yaşta bile olsa velayet babaya verilebilir.
  (Bu durumlarda somut delil sunmak çok kritik.)

 

4. Çocuğun Görüşü Dikkate Alınır

8 yaş ve üstü çocukların velayetle ilgili görüşleri Yargıtay’a göre mutlaka dikkate alınmalıdır.

➡️ Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2018/2237 E., 2019/7325 K.:

"Çocuk dinlenmeden velayet hakkında karar verilmesi doğru değildir. Çocuğun velayet hususundaki görüşü yaş ve olgunluk derecesine göre dikkate alınmalıdır."

Yani, çocukla görüşme talep edilmeli ve çocuğun beyanı dosyaya geçirilmelidir.
(Ama çocuğun arzusu tek başına yeterli değildir; yine üstün yarar esastır.)

 

5. Mahkemeden Talepler

Velayeti isteyen taraf, mahkemeden mutlaka şunları istemelidir:

• Sosyal inceleme raporu alınması (SİR),
• Çocuğun pedagojik ortamda dinlenmesi, beyanının alınması,
• Gerekirse psikolojik değerlendirme raporu,
• Tanıkların dinlenmesi, yazılı ve görsel delillerin toplanması,
• Karşı tarafın sosyal ve ekonomik durumunun araştırılması.

Ayrıca, çocuğun eğitim, sağlık, barınma, bakım gibi ihtiyaçlarını daha iyi karşılayabileceğini kanıtlayan belgeleri sunmalıdır.

 

Sonuç:

Velayeti almak isteyen taraf, boşanma davasında:

• Çocuğun üstün yararına odaklanarak,
• Kendi uygun şartlarını somut delillerle göstererek,
• Karşı tarafın olumsuz koşullarını yine somut verilerle ispatlayarak,
• Mahkemeden sosyal inceleme raporu, pedagog raporu, tanık dinlenmesi gibi işlemleri talep ederek, başarılı şekilde velayet talebinde bulunabilir.

Yargıtay da bu yaklaşımı esas almaktadır.

 

Velayet Konusunda Yargıtay'ın Sıkça Atıf Yapılan 10 Kararı (Özetli)

 

1. Yargıtay 2. HD, 2017/1633 E., 2018/4882 K.

"Velayet düzenlemesinde çocuğun üstün yararı ön planda tutulmalı; tarafların ekonomik, sosyal, kültürel durumları, çocukla aralarındaki ilişki göz önüne alınmalıdır."

Anahtar: Üstün yarar ilkesi, ekonomik/sosyal durum kıyaslaması.

2. Yargıtay 2. HD, 2016/5176 E., 2017/4965 K.

"Çocuğun alışık olduğu çevre, eğitim durumu, yaşadığı ortam araştırılmalı, gerektiğinde uzman bilirkişi raporu alınmalıdır."

Anahtar: Sosyal inceleme raporunun (SİR) önemi.

 

3. Yargıtay 2. HD, 2019/5901 E., 2020/3611 K.

"Küçük yaşta çocuğun anne bakım ve şefkatine olan ihtiyacı dikkate alınmalı; aksi yönde somut ve ciddi delil yoksa velayet anneye verilmelidir."

Anahtar: Özellikle küçük çocuklarda öncelik annenin ama koşula bağlı.

 

4. Yargıtay 2. HD, 2018/2237 E., 2019/7325 K.

"Çocuğun velayet konusundaki görüşü alınmadan karar verilmesi hukuka aykırıdır."

Anahtar: 8 yaş ve üzeri çocuğun dinlenmesi zorunlu.

 

5. Yargıtay 2. HD, 2018/3143 E., 2019/6547 K.

"Taraflardan biri çocuğa karşı görevlerini ihmal ediyorsa, velayet diğer tarafa verilir."

Anahtar: İlgisizlik ve bakım eksikliği velayet değişimini getirir.

 

6. Yargıtay 2. HD, 2017/2521 E., 2017/10998 K.

"Taraflardan birinin velayet görevini yerine getiremeyecek durumda olması (hastalık, bağımlılık vb.) halinde velayet diğer tarafa verilmelidir."

 Anahtar: Sağlık, bağımlılık, psikolojik sorunlar etkili.

 

7. Yargıtay 2. HD, 2016/17480 E., 2017/12091 K.

"Velayet kararı verilirken ebeveynlerin çocuk üzerindeki fiili ilişkisi ve geçmişteki tutumu değerlendirilmelidir."

Anahtar: Geçmiş ilişki kalitesi velayet için belirleyici.

 

8. Yargıtay 2. HD, 2015/11904 E., 2016/16052 K.

"Velayet düzenlemesi statik değil, dinamik bir şekilde çocuğun değişen ihtiyaçlarına göre yapılmalıdır."

Anahtar: Değişen koşullara göre esneklik gerekir.

 

9. Yargıtay 2. HD, 2014/24408 E., 2015/22031 K.

"Velayet kararı verilirken ebeveynlerden birinin daha çok maddi imkana sahip olması tek başına yeterli değildir."

Anahtar: Sadece para yeterli değil, manevi bakım da eşit derecede önemli.

 

10. Yargıtay 2. HD, 2013/10169 E., 2014/9343 K.

"Velayet hakkında karar verirken, mahkeme re’sen (kendiliğinden) araştırma yapmalı, delil toplamalıdır."

 Anahtar: Hakim resen araştırma yapmalı; delil sunulmasa da çocuğun üstün yararı araştırılır.

SONUÇ:

Velayet isteyen taraf, bu Yargıtay kararları doğrultusunda:

• Çocuğun üstün yararını kanıtlayacak,
• Kendi uygunluğunu gösterecek,
• Karşı tarafın uygunsuzluğunu belgeleyip delillendirecek,
• Çocuğun görüşünün alınmasını talep edecek,
• Mahkemeden sosyal inceleme ve pedagog raporu isteyecek.

Bu şekilde hareket ederse, velayetin kendisine verilmesi için çok daha güçlü bir hukuki zemin yaratır.

 

                                                                                          Av. İlker Kılıç